We maken ons zorgen. We zijn bang voor iets in de toekomst. Een baan, een gesprek, gezondheid, bang voor hoe iemand gaat reageren of hoe iets af zal lopen. We zitten veel in ons hoofd om dat allemaal te verwerken en een plaats te geven. Nadenken over, het vormt een groot deel van onze belevingswereld.
Aangeboren of aangeleerd
Zorgen maken lijkt aangeboren. Een oud overlevingsmechanisme wat in de mens zit. Iets waar je mee moet leren leven. Het lijkt te horen bij de mens. Want, zou jij geen zorgen maken als ……….. en dan komen al die situaties die een mens tegen kan komen.
Het onderzoek van de School voor praktische menskunde geeft wat anders aan. Namelijk dat het zorgen maken is aangeleerd, met de volgende onderbouwing.
We denken in taal
De taal bestaat uit de codes die door de mens zijn ontwikkeld. Zo loopt een moeder met haar kleine kind door het park. ‘Kijk’ zegt ze ‘dat is gras’. Wanneer ze weer door het park loopt en het kind roept gras, dan is de moeder blij verrast. Ze heeft een code doorgegeven. Net als haar ouder(s) en voorouders dat deden. Het begin van het benoemen en de codes overbrengen. ‘Huis, boom lucht, enz. Zo leert de mens als kind de codes van de taal en begint het denken.
We leren nog meer
Naast het leren van woordjes en zinnen leert het kind ook de manier van denken van de ouder(s). Het kind ziet en hoort de verwachtingen en leert ook verwachtingen te hebben. Het ziet en hoort de teleurstellingen, de angsten en de zorgen. Het kind leert ook te lijden door het zich zorgen maken.
Denken te weten of inschatten
Het ogenschijnlijk subtiele verschil tussen denken te weten en inschatten vormt een belangrijke oorzaak van zorgen maken. Hierbij wordt ook de rol van het gevoel duidelijk. Een gebeurtenis roept gedachten op. De gedachten die dan opkomen roepen een gevoel op. Wat ook kan is dat iemand zelf iets bedenkt wat een gevoel oproept. Gedachten vormen het zorgen maken. Het gevoel vormt de belevingswereld.
Het verschil tussen denken en weten wordt gevormd door de grens van het kunnen weten. De grens tussen weten en inschatten. De grens tussen weten en geloven. De grens tussen weten en denken te weten. Twee grenzen, die het speelveld van ons denken vormen. De grenzen van kunnen weten.
1. Wat we niet kunnen weten is wat er in de toekomst gaat gebeuren. De toekomst bestaat nog niet. De situatie heeft nog niet plaatsgevonden. We kunnen het alleen inschatten, maar veelal gebeurt er toch iets anders dan we eerder dachten te weten.
2. Wat we niet kunnen weten is wat een ander denkt en voelt. Al ken je iemand nog zo lang en nog zo goed, je kunt niet echt weten hoe die denkt en hoe die gaat reageren. Ook dat kunnen we alleen inschatten.
De opbouw van zorgen maken
De gedachten waarmee we de grenzen van ons speelveld van het denken overgaan zijn drie kerngedachten. Soorten gedachten, tussen alle gedachten die we hebben. Die kerngedachten hebben een naam hebben gekregen.
1.De niet te beantwoorden vragen
2. De toekomstgerichte overtuigingen
3. De niet herkende fantasiegedachten.
Ze zijn herkenbaar doordat ze een naam hebben gekregen. De herkenning maakt het mogelijk om bij deze kerngedachten stil te staan. Bijvoorbeeld ‘Hé, dat is een vraag’, om vervolgens te overdenken of een antwoord te vinden is binnen de mogelijkheden die je met je denken hebt. ‘Weet ik het antwoord’. ’Kan ik dit weten’. Mogelijk Is dit wel het geval, dan kan het denkproces gewoon doorgaan.
Is dit niet het geval, zoals bij een niet te beantwoorden vraag, dan heeft verder zoeken en denken geen zin. ‘Dat weet ik niet, dat kan ik niet weten’ is de zin die je leert als reactie. Daarmee is een denkproces, wat anders uitmondt in piekeren en zorgen maken, bij de bron gestopt. Zo kun je grip krijgen op je gedachten en daarmee op jezelf.